Godin Nehalennia

Lezing tijdens Heksfest 2020

Ik was gevraagd om een lezing te geven op 29 Februari en 1 Maart 2020 op Heksfest in Oss (N.B.). Ik had nog nooit een lezing gegeven dus had ik me voorbereid met een powerpoint. Hoewel interessant vond ik het wat minder wanneer anderen een lezing gaven en dit van papier oplazen, dus ik had alleen een powerpoint gemaakt die als kapstok fungeerde waarover ik zou vertellen. M'n lezing begon ik door te vertellen hoe ik bij de Godin Nehalennia terecht was gekomen. Een belangrijk keerpunt in mijn leven was het ontdekken van het bestaan van de Oude Religie en de Godin. Nadat ik in 1985 het fantasy boek Nevelen van Avalon van Marion Bradley binnen een week gelezen had wou ik alles weten over de Godin en de Oude Religie.
Vanaf toen ik in begin 2008 het boek Nehalennia, documenten in steen van P. Stuart tegenkwam, kreeg deze oude Godin wiens roep ik al die tijd voelde een naam: Nehalennia! De Godin van ons waterlandje! Het balletje ging rollen en ik leerde steeds meer over deze Godin. In 2016 werd het eerste Nehalennia oogstfeest georganiseerd door Jade en Lianne en in 2017 starte deze twee priesteressen met een tweejarige opleiding Priester/es van Nehalennia. Tijdens deze opleiding gingen we dieper in op de geschiedenis en de symboliek rond Nehalennia, oefenden we met onze energie, divineren, schouwen, trancereizen, contact maken met de natuurspirits van je omgeving, enz..
Dit zijn vaardigheden die natuurlijk niet specifiek gekoppeld zijn aan de Godin Nehalennia.

Geschiedenis

Immers, deze Godin was tot 1647 totaal onbekend. Er is niets over de Godin geschreven door de oude Romeinse schrijvers, er zijn tot op heden geen oude teksten gevonden waarin deze Godin genoemd wordt, geen volksverhalen, helemaal niets!
Pas met de vondsten van zo'n 40 stenen altaren in Domburg in 1647 dook de Godin Nehalennia na vele eeuwen weer op. De restanten van de Romeinse tempel die in Domburg gevonden waren bevatten naast stenen en een beeld gewijd aan Nehalennia, ook stenen en beelden gewijd aan o.a. Neptunes en Victoria.
De bij Domburg gevonden stenen werden opgeslagen in een kerk die in 1848 voor een groot deel door brand verwoest werd, waarbij ook veel van deze oude stenen verwoest of zwaar beschadigd werden. Gelukkig waren de stenen uitgebreid nagetekend, al was dit niet altijd even nauwkeurig.
In 1970 deed men echter een spectaculaire vondst van ruim 300 stenen bij Colijnsplaat. Bij Colijnsplaat heeft een tempel gestaan die geheel en uitsluitend aan de Godin Nehalennia gewijd was. Beidde tempels hebben zeker samengewerkt. Tegenwoordig kan je een reconstructie van de tempel gewijd aan Nehalennia bezoeken in Colijnsplaat en ook in het Archeon staat een reconstructie. Beidde tempels hebben een toeristische functie, men zei ooit dat de tempel in Colijnsplaat nooit voor pagan doeleinden gebruikt zou worden, doch de tempel wordt tegenwoordig wel door pagans gebruikt o.a. tijdens de Nehalennia vieringen.

Symboliek

Zoals ik al vertelde was er tot 1647 totaal niets bekend over deze Godin Nehalennia. Alles wat we over Haar zouden kunnen zeggen moet dus van de in 1647 en in 1970 gevonden stenen gehaald worden. We kunnen best nog wel veel over Nehalennia te weten komen aan de hand van de gevonden stenen. Deze stenen worden votiefstenen of votiefaltaren genoemd. Votief komt van het Latijnse woord votum, wat gelofte betekend. Veel van de stenen zijn van handelsreizigers die voor hun reis een gelofte aan Nehalennia deden: wanneer m'n reis succesvol is en ik gezond en wel terugkom, doe ik de gelofte een steen aan Nehalennia te geven in Haar tempel. Enkele votiefstenen zijn gevonden in Keulen (Duitsland) en Tongeren (België), waar ze waarschijnlijk gemaakt werden om in Domburg en Colijnsplaat geschonken te worden. De stenen komen van wijnhandelaren, graanhandelaren, keramiekhandelaren, zouthandelaren, ambtenaren, reders en een stuurman.
Op deze votiefstenen staan teksten als: "Voor de Godin Nehalennia heeft Marcus Exgingius Agricola, inwoner van Trier, zouthandelaar te Keulen, zijn gelofte gaarne en met reden ingelost".
De teksten op de stenen geven ons dus veel informatie over wie de stenen geschonken hebben, of het Romeinse, Keltische of Germaanse namen zijn, waar ze vandaan kwamen, welk beroep ze uitoefenden...
De meeste stenen bevatten Keltische namen en op het kaartje is te zien dat de meeste schenkers in Keltische gebieden woonden en in grensgebieden van Kelten en Germanen.
Verder zien we veel symboliek op de stenen.
Zo zien we hier Nehalennia als een drievoudige Godin: Mother, Maiden, Crone. Nehalennia is dus een drievoudige Godin die alle facetten van het leven omvat; een moedergodin.
Op heel veel stenen zien we Nehalennia vergezeld van
een hond. Tegenwoordig associëren we de hond met trouw en bescherming. Bij de oude Germanen en Kelten konden overleden naar de andere wereld begeleid worden door een hond. Bij prehistorische boerderijen in Nederland zijn rondom resten van honden gevonden, op de ene plaats een schedel, elders een poot. Dit kwam overeen met het sterrenbeeld hond en de zon kwam in dit sterrenbeeld op ten tijde van de oogstperiode. De hond kan dus ook met de oogstperiode en vruchtbaarheid in verband gebracht worden.
Tevens zien we Nehalennia heel vaak met een mandje appels op haar schoot of vlak naast haar staan. Bovenop de stenen altaren zien we vaak peren afgebeeld en aan de zijkanten een hoorn des overvloeds. De Godin Nehalennia is dus ook een vruchtbaarheidsgodin. Nehalennia zit heel vaak op een troon onder een schelpendak. Deze symboliek zien we ook bij Romeinse goden zoals Venus en Hercules. Op enkele votiefstenen staat een zonnewiel afgebeeld, op anderen heeft Nehalennia een ronde broche met een zonnewiel, zoals we die tegenkomen op Ierse grafmonumenten, Scandinavische rotstekeningen en op Gallische munten. De troon en het schel­pen­dak geven aan dat het hier om een hemelgodin gaat, een lichtgodin, een kosmische godin.

Op enkele stenen zien we Nehalennia met haar voet op een schip of met een roer in haar hand. Nehalennia is een Godin van de scheepvaart en een stuurvrouwe. Nehalennia kan ons helpen op onze levensreis, ze kan ons helpen met de richting van onze levensweg.

De betekenis van de naam Nehalennia

Op de website van het pretpark Neeltje Jans lezen we dat men in Zeeland ooit een Godin Neeltje Jaan vereert heeft, wat later geromaniseerd is naar Ne - Helle - Jaan, dus Nehalennia.

Ne    - zou nabij betekenen
Helle - zou voor de Noordzee staan
Jaan  - zou de naam van de Godin zijn

Hier klopt echter helaas niets van. Het woord Helle heeft niets met de Noordzee te maken, zelfs niet met de zee in het algemeen, maar betekend "laag gelegen land" - "Moerassig gebied" - of duid een trechtervormige verbreding van een rivier aan. De naam Jaan is gerelateerd aan Jeanne en Joan en komt van Johannes. Annine van de Meer (Blz.155) en Gunivortus Goos (Blz.198) schrijven beidden dat er geen enkel verband is tussen de Godin Nehalennia en Neeltje Jans.
De naam Nehalennia kan zowel vanuit het Germaans als vanuit het Keltisch geduid worden:

Sommigen vragen zich af of Nehalennia nu een Keltische, Germaanse of Romeinse Godin is. Op de votiefstenen zijn de mensen met een Keltische naam in de meerderheid en op het kaartje zagen we dat deze mensen uit Keltische gebieden en uit gebieden kwamen die een mengelmoes waren van Kelten, Germanen en Romeinen, zoals Keulen, Tongeren, Colijnsplaat en Domburg dat in de eerste eeuwen van onze jaartelling waren.
Nehalennia kan dus een Keltische oorsprong hebben doch zoals wij haar hebben leren kennen van de archeologische vondsten was er sprake van een mengcultuur van Romeinen, Kelten en Germanen. Nehalennia werd door verschillende volken geëerd en is dus een Godin van alle volkeren.

Nehalennia, echte Godin of archetype?

Ik besloot m'n lezing met de vraag aan de mensen in de zaal of ze dachten dat Nehalennia een echte Godin zou kunnen of meer een archetype. Beidde mogelijkheden leken gelijkelijk verdeeld te zijn onder de aanwezigen. Zelf denk ik dat Nehalennia een zelfstandig bestaande Godin is waarmee we een connectie kunnen maken via de in ons aanwezige archetypen.
Ik zal eerst uiteenzetten waarom ik denk dat Nehalennia een zelfstandig bestaande Godin is. In de Quantumfysica heeft men het idee van vaste deeltjes inmiddels losgelaten en spreekt men eerder van deeltjesvelden. Ook in de biologie spreekt Rupert Sheldrake van velden, iedere diersoort heeft diens eigen groepsveld. Het verhaal van de honderste aap illustreerd dit mooi, doch dit zien we ook bij ratten die nieuwe trukjes moeten leren in laboratoria en ook bij het maken van nieuwe Chemische verbindingen. Dit gaat in eerste instantie moeizaam, maar wanneer een bepaald kritiek aantal keer dit spoor gevormd is, gaat het plots overal ter wereld makkelijker en sneller. Zo heeft iedere soort dus soort van eigen groepsveld, maar ook gebieden kunnen een eigen veld hebben. De sfeer in het ene gebied is anders dan in een ander gebied. Deze sfeer, dit veld, kan je ook ervaren als de natuurgeesten van dat gebied, of de God of Godin van dat gebied. Zo zie ik de Godin Nehalennia dus als een zelfstandige bestaande Godin en als onderdeel van onze natuurlijke wereld. De Goden en Godinnen zijn veel meer omvattender, groter en veel ouder dan wij mensen. Wanneer wij contact zoeken met de Godin, zal deze hierbij gebruik maken van ons begripsvermogen, van onze archetypische projecties, die dus altijd een rol zullen spelen in de communicatie met de Goden en Godinnen. Hierdoor kunnen deze voor iedereen weer anders lijken. Dat neemt niet weg dat de Godin Nehalennia minder werkelijk zou zijn.

Vraag en antwoord

Hierna was er nog even de gelegenheid voor een gesprek met mensen uit de zaal. Sommige vragen vondt ik toch wel lastig om te beantwoorden, en op sommige vragen kwam het antwoord pas de volgende dag in me op. Zo gaat dat dus met lezingen, de volgende lezing zal weer beter of in ieder geval anders gaan... Ik vond het een leuke en leerzame ervaring om een lezing te geven op HeksFest!